Dietetyka

Homocysteina

O homocysteinie zaczęło być głośno stosunkowo niedawno. Coraz częściej słyszy się, że na miażdżycę chorują ludzie z niskim stężeniem cholesterolu we krwi, ale z wysokim poziomem homocysteiny. Podwyższony jej poziom w osoczu krwi uznaje się za czynnik ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób neurodegeneracyjnych, poronień, niektórych nowotworów.

 

Czym jest homocysteina?

Homocysteina jest to aminokwas siarkowy, który powstaje pod wpływem przemiany metioniny (aminokwas egzogenny, który dostarczamy z pożywieniem) w organizmie człowieka. Do metioniny przyłącza się grupa metylowa (-CH3), powstaje S-adenozylometionina. Po odłączeniu grupy metylowej S-adenozylometionina przekształca się do S-adenozylohomocysteiny, a ta przekształca się do homocysteiny. Homocysteina w naszym organizmie może być metabolizowana w dwóch szlakach:

-transsulfurylacji – z homocysteiny powstaje cysteina – do tego procesu niezbędna jest m.in. obecność witaminy B6

-remetylacji – z homocysteiny powstaje ponownie metionina – do tego procesu niezbędna jest m.in. obecność witaminy B12 i kwasu foliowego

Zgodnie z powyższym możemy sami wywnioskować, że dostarczanie z dietą witaminy B12, kwasu foliowego i witaminy B6 jest niezbędne do prawidłowych przemian homocysteiny i zapobiega jej gromadzeniu się w naszym organizmie.

 

Homocysteina a rozwój chorób sercowo-naczyniowych

Homocysteina ze względu na obecność wysoce reaktywnej grupy tiolowej, bardzo łatwo modyfikuje białka osocza krwi m.in. hemoglobinę, co powoduje zmianę jej struktury i upośledzenie funkcji. Uszkodzenie funkcji hemoglobiny niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Następuje niedotlenienie organizmu, co powoduje mechanizm adaptacyjny- zapewnienie przepływu krwi dla serca i mózgu kosztem skóry, mięśni i nerek oraz wzrost produkcji erytropoetyny. Skutkiem takich procesów w naszym organizmie są najwcześniej choroby sercowo-naczyniowe. Wysokie stężenie homocysteiny powoduje powstawanie reaktywnych form tlenu, które dodatkowo mogą uszkadzać białka.

Homocysteina bierze udział w procesach powodujących hamowanie fizjologicznych procesów metylacji i prowadzi do spadku liczby podziałów komórek śródbłonka. Komórki śródbłonka pełnią rolę zabezpieczająca naczynia tętnicze, a upośledzenie funkcji tych komórek jest niebezpiecznym dla zdrowia procesem.

W obecności homocysteiny dochodzi do nadmiernego namnażania komórek mięśni gładkich czego konsekwencją może być rozwój nadciśnienia tętniczego i nasilenie procesów miażdżycowych.

Ponadto homocysteina poprzez własne procesy metaboliczne blokuje syntezę tlenku azotu, co sprzyja rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, ze względu na upośledzenie funkcji rozszerzenia naczyń przez tlenek azotu.

Znane jest również działanie prozakrzepowe homocysteiny, która wywołuje zaburzenia przepływu krwi co w konsekwencji prowadzi do zakrzepicy naczyń tętniczych i żylnych.

 

Homocysteina w chorobach psychicznych i neurodegeneracyjnych

Zwiększony poziom homocysteiny w surowicy krwi stanowi czynnik ryzyka rozwoju depresji i ma wpływ na zwiększoną ciężkość jej przebiegu. W badaniach wykazano związek pomiędzy podwyższonym poziomem homocysteiny a osłabieniem funkcji poznawczych, głównie u osób starszych. Stwierdzono również deficyt w szybkości przetwarzaniu informacji wśród osób chorych na depresję z podwyższonym poziomem homocysteiny. Istnieją również doniesienie, które dotyczą związku pomiędzy wysokim stężeniem homocysteiny a zaburzeniami funkcji poznawczych u osób młodych ze zdiagnozowaną chorobą afektywną i schizofrenią.

Dodatkowo hiperhomocysteinemia jest czynnikiem ryzyka rozwoju Parkinsona i choroby Alzehimera, czego powodem jest wzrost reaktywnych form tlenu i zaburzenia syntezy neuroprzekaźników takich jak: serotonina, dopamina i noradrenalina.

 

Homocysteina a ciąża

Wysoki poziom homocysteiny zmniejsza szanse na zapłodnienie ze względu na zaburzane interakcje pomiędzy plemnikiem a komórką jajową. Dodatkowo może mieć wpływ bezpośrednio na płód, powodując poronienia, zahamowanie rozwoju płodu, wewnątrzmaciczną śmierć płodu oraz wady cewy nerwowej. Hiperhomocysteinemia u kobiet ciężarnych grozi powikłaniami zakrzepowo-zatorowymi oraz nadciśnieniem ciążowym.

 

Modyfikacja poziomu homocysteiny

Wprowadzając odpowiednią dietę i aktywność fizyczną możemy modyfikować poziom homocysteiny. Istotne jest również w podjętej walce rzucenie palenia i ograniczenie spożywania alkoholu. To co dostarczamy do organizmu wraz z dietą ma ogromne znaczenie na poziom tego aminokwasu w osoczu krwi. Najważniejszą rolę w diecie powinny ogrywać: kwas foliowy, witamina B12 i B6, bez których, tak jak wcześniej wspomniałam nie możliwa jest przemiana homocysteiny tak aby nie gromadziła się ona w naszym organizmie.