Głóg jest rośliną ozdobną, o białych lub jasnoróżowych kwiatach oraz owocach zielonych, żółtych, czerwonych lub fioletowych – zależnie od dojrzałości oraz gatunku. Wykorzystywany był w medycynie ludowej przy biegunkach, astmie czy jako wsparcie przy zaburzeniach krążenia. Obecnie w celach leczniczych wykorzystuje się kwiatostany, szczytowe liście oraz owoce głogu. W kuchni najczęściej przygotowuje się na ich bazie dżemy, konfitury, soki, galaretki, cukierki, nalewki, herbaty i napary.
Kwiaty głogu zbierane są w maju oraz czerwcu, najczęściej z 3-5 przylegającymi liśćmi. Suszy się je w temperaturze pokojowej. Prawidłowo wysuszone kwiaty powinny mieć białokremową barwę. Owoce natomiast zbiera się, gdy są ciemnoczerwone, we wrześniu i październiku. Początkowo temperatura suszenia nie powinna przekraczać 30°C, natomiast pod koniec owoce dosuszyć można w temperaturze 50°C. Skórka powinna być twarda, brunatnoczerwona.
Właściwości owoców i kwiatów głogu
Głóg jest często stosowany w celach leczniczych i profilaktycznych ze względu na zawartość wielu cennych składników mineralnych, witamin i innych związków bioaktywnych. Najwięcej składników znajduje się w kwiatach oraz owocach. Zawierają one m.in.:
witaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C;
potas, wapń, magnez, fosfor, sód;
antyoksydanty, w tym flawonoidy;
fenolokwasy, aminy, fitosterole, garbniki;
procyjanidyny, które mogą obniżać ciśnienie tętnicze i zwiększać siłę skurczów serca;
pektyny wspomagające pracę jelit.
Wykazują ponadto właściwości moczopędne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, sprawdzają się w leczeniu zawrotów i bólów głowy, duszności oraz bezsenności. Obecne w głogu olejki eteryczne mogą działać odprężająco.
Głóg a zespół metaboliczny
Zespołem metabolicznym nazywa się grupę czynników ryzyka, do których zalicza się otyłość brzuszną, nieprawidłowe stężenie glukozy, zaburzenia gospodarki lipidowej i nadciśnienie tętnicze. U osób z zespołem metabolicznym zwiększone jest ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, miażdżycy tętnic, chorób serca, udaru mózgu czy chorób nerek. Podstawą leczenia jest unormowanie masy ciała poprzez odpowiednią dietę oraz regularną aktywność fizyczną.
Kwiaty i owoce głogu mogą stanowić dobre wsparcie w walce z zespołem metabolicznym. Są one szczególnie polecane przy schorzeniach miażdżycowych, chorobach serca i nadciśnieniu. Regularne spożycie ekstraktów z głogu pozwala obniżyć stężenie “złego” cholesterolu LDL, cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, poziom “dobrego” cholesterolu HDL ulega natomiast zwiększeniu. Dzięki obecności flawonoidów działających rozkurczowo na naczynia krwionośne spożycie głogu pozwala obniżyć ciśnienie krwi, zwiększyć dopływ natlenionej krwi do serca, ustabilizować pracę serca oraz zmniejszyć rozmiar istniejących złogów miażdżycowych. Flawonoidy wykazują również działanie przeciwzapalne – zmniejszają uwalnianie histaminy i prostaglandyn. Składniki głogu pozwalają wzmocnić naczynia krwionośne. Głóg dobrze sprawdza się ponadto w profilaktyce OZW (ostrych zespołów wieńcowych) oraz udaru mózgu.
Pojawienie się pierwszych efektów zazwyczaj wymaga od pacjentów regularności w przyjmowaniu preparatów. Często osiągnięcie odpowiedniego stężenia wartościowych związków w organizmie może trwać do około 2 tygodni.
Literatura:
D. Król. Głóg (Crataegus monogyna (L.), Crataegus oxyacantha(L.)) – cenną rośliną leczniczą. Postępy Fitoterapii 2/2011.
B. Kozłowski. Kilka refleksji na temat ziół i ziołolecznictwa. Postępy Fitoterapii 1/2013.
B. Kulczyński, A. Gramza-Michałowska. Potencjał prozdrowotny owoców i kwiatów głogu. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2016, 97(1): 24-28.
G. Nowak. Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca. Herba Polonica Journal. 2009, 55(2).
